Aitor Sorreluz
Pasadan aleko gogoetan Laudato Si iraultza aldarrikatu nahi genuen: mundu gizatiarrago baten aldeko borroka-deia zen, hura aldatuko dituen ekintza txikiak egiteko gonbita luzatuz. Slavoj Žižek eta Byung-Chul Han filosofo sonatuek jarrera kontrajarriak dituzte, munduaren aldaketa dela eta. Lehenak pandemiak sistema kapitalista birrinduko duela dio, haren arrakalak eta kontraesanak agerian utzi baititu. Bigarrenak ordea, ez du uste birusak inolako iraultzarik ekarriko duenik, konfinamenduan sartutako gizarte hau gero eta isolatuago baitago. Uda pasa da jada, normaltasun berriarekin jolasean ibili gara, baina etenik izan ez duten agerraldiek errealitatea muturren aurrean jarri digute: denak berdin jarraitzen du, ezer ez da aldatu, ez sistema, ez eta pertsonak ere.
Agian bi hilabete denbora gutxi da inolako aldaketarik emateko. Nolanahi ere, COVIDaren kontua konspirazio-katramiletan kokatzen duten ahotsak gero eta gehiago direla entzutea kezkagarria da. Beldur naiz norbanakoaren askatasunaren defentsa absolutu horrek tamaina handi samarreko zilborra ez ote duen ezkutatuko.
Hannah Arendt filosofo judutarrak norberaren ekintzetan norbanakoaren erantzukizunaren inguruko hainbat hausnarketekin mundua astindu zuen. "Gaizkiaren hutsalkeria" nozioaren bidez ohartarazi nahi izan zuen, ankerkeriaz jokatzea edonoren esku egon daitekeela. Lituaniar jatorriko beste filosofo batek, Emmanuel Levinasek, "aurpegi" nozioarekin Bestearen zaurgarritasunarekin eta hauskortasunarekin ematen den topaketa adierazi nahi zuen.
Holokaustoaren testigu zuzenak izan zirelako edo, kontua da bi filosofo horiek lagun hurkoaren sufrimenduarekiko axolagabe ez egotean kokatzen dute etika. Agian zomorro batek ziurgabetasuna bizitzera bultzatu gaituelako —gure zaurgarritasun eta hauskortasun radikala gogoraraziz— bestearen sufrimenduaren aurrean axolagabe ez egotea beharrezkoa da: sufritzen ari den horren aurpegiak gure erantzukizunari egiten dio deiadar. Ziurgabetasun garai hauetan, hain justu, jokoan da gure askatasuna.
Badira 70 urte Basilikako lehen harria jarri zenetik. Udazkenean, gizarte-berrikuntza helburu duen laborategi bat jarriko da martxan Arantzazun, elkarbizitza, ongizatea, lana eta klima aldaketa landuko dituena. Pobreziak, anaikidetasunak, minoritateak eta naturarekiko maitasunak gidatu dute Arantzazu 500 urtez. Ziurgabetasun garai hauetan, agian komeni Arantzazuko fraideen ondare hori begi-bistatik ez galtzea, begi-zeharka bada ere.
Aitor Sorreluz
Ekainaren 26an, Roberto Aramaiok eta aldizkari honetan parte hartzen duen Txetxu Ausín filosofoek oso artikulu interesgarria publikatu zuten www.theconversation.es aldizkari digitalean. Bertan, ziurgabetasunari nola aurre egin aztertzen dute: izua alde batera utzi eta beldurra asumitu. Psikologian eta antropologian oinarrituta, baieztatzen dute gizakiak berezkoa duela segurtasun beharra. Beldurra astintzen denean ordea, izua esnatzen da eta segurtasun premiak, dominazio politikoaren eta kontrol sozialaren arriskua ekar lezake. Ausinek eta Aramaiok defendatzen dute, ataka horretatik ateratzeko, ezin zaiela uko egin askatasunari, elkartasunari eta justiziari, segurtasunaren izenean; eta horretarako segurtasunaren askotariko alderdiak ekartzen dituzte gogora, segurtasuna bizitza duinarekin lotuz.
Testua irakurri ahala, hor, paragrafoen artean, ia ezkutuan, sekula bete ezin daitezkeen desioak daudela diote, eta horien artean erabateko segurtasunaren nahia. Izan ere, guztia kontrolatzeak gizagabeak bihurtuko gintuzke, gure mugek eta gure zaurgarritasunak definitzen baikaituzte. Gizakiok berezkoa dugun interdependentzia oparoari esker gauzatu dira gizadiaren lorpenik handienak. Elkarmendekotasun harreman horietan norberak bere buruari erreparatu behar, besteari min ez egiteko. Izuan erori gabe, beldurrarekin bizitzen dakien askatasun arduratsua.
Eta ebanjeliotan beldurrik ez izateko dio Jesusek (Mt 10, 26-33). Nola lotu bi aldarrikapen horiek? Nola onartu beldurra ziurgabetasun egoeretan, baina ez utzi beldur horrek izoztu eta deshumanizatu gaitzan? Egia da, bizitzan zehar beldur garela ez ote dugun geure erabakietan asmatuko, huts egiteari beldur diogu, bihotza irekitzeari beldur, etorkizunaren beldur gara, eta pandemia honek azalarazi duen modura: sufrimenduari, gaixotasunari eta heriotzari beldur diegu... Eta hala ere, orain dela bi mila urte beldurrik ez izateko esan zigun gurutzean hilda bukatu zuen batek. Ez izan beldurrik eta izan uste osoa bestearengan.
Konfiantza lagun hurkoarekiko. Txetxu Ausinek berak urtarrileko alean zioen bezala, konfiantza da beldurraren aurkako antidotorik onena. Dena seguru ez izan arren konfiantza izateari, itxaropena deitzen diogu. Izan gaitezen itxaropentsu! Izan dezagun uste osoa bestearengan. Arduraz joka dezagun eta izan gaitezen pertsona on, besteak gugan uste osoa izan dezan. Ona ez izatea izututa egotea bezain arriskutsua izan daiteke eta...
Aitor Sorreluz
Paulo Agirrebaltzategik argitaratutako Arantzazuko kanta berriak liburua sarean jartzeko aukera ere ematen du etxealdiak. Ataletako bat Arantzazu kantatzen duten Iñaki Beristainek eginiko abesti-testuei eskainita dago. Horien artean bi ahapaldi jaso nahi nituzke:
|
Ez dizugu eskatzen Erromesen arreba (1993) |
Minez dugu esperantza, Txoko Argi, Arantzazu |
Aurreko alean Jaunaren pazkoaldian heriotza gainditua izan dela eta itxaropena posible dela ospatzen zela genioen. Berrogei egun baino gehiago daramatzagu etxealdian eta apirilaren 26an umeak kalera ateratzeko baimena jaso zuten. Maiatzaren 2tik aurrera, ondo bidean, nagusiok ere kalera atera gintezke paseatzera. Maiatza Mendekoste egunean bukatzen da. Jaiegun horretan, Izpiritu Santuaren etorrera bitarte,Jesusen promesa egi bihurtzen dela ospatzen dugu. Itxaropenaren eguna, esperantzarako hilabetea.
Koronabirusari aurre egin nahian ezarritako alarma egoeran borrokari buruz hitz egiten da, lubakiez, ahaztu, irabazle eta albo-kalteez, datu eta zenbakiei buruz... Mundua goitik behera astintzen ari dena, gerra-hizkuntzaren betaurrekoekin ari gara interpretatzen eta ulertzen. Begiratzeko modu honek gure etxe barruan sartu gaitu, besteengandik isolatu gaitu eta harremanei gizatasun guztia kendu.
Ez gara, ordea, soldadu, eta hau ez da gerra bat. Gure gizartetan eta munduan dauden desberdintasun ikaragarriak agerian utzi dituen krisi sanitario baten aurrean gaude. Hartutako neurriak auzitan jarri gabe, akaso beste terminu batzuk erabiliz hitz egin genezake guztiok astindu gaituen errealitate honi buruz, hara nola: hauskortasuna, zaurgarritasuna, laguntza, zaintza, justizia, ekitatea...
Esperantzarako garaia. Pandemia honek eragindako zauriek eta arantzek axolagabe uzten ez bagaituzte aldaketa eraldatzaile baten aurrean egon gaitezke. Elkar sostengatzeko garaia, erortzen utziko ez gaituen sare bat ehuntzeko garaia. Ekitatetik eta zaintzatik, iraultza garaia. Kristau tradiziotik, Jainkoaren Erreinuaren alde lan egiteko garaia. Bizitzan funtsezkoa zer den galdetzeko aukera bikaina. Eta horregatik guztiagatik, esperantzaz daukagu esperantza.
Aitor Sorreluz
Aurtengo udaran ez da Zeledonik izango, ez kanoikadarik ez eta Mari Jairik. Notizia horren berri emanez hasi zen maiatzaren 15ean eguerdiko Gaur Eguna. Hamabi minuturen ondoren pandemiak Euskadin utzitako arrastoa eman zuten: 18.350 bat kutsatu, 38 PCR kasu berri eta 1454 hildako guztira (12 berri). Agintariak eta testigantzak lehen hamabi minutu horietan jaso ziren, uda jairik gabe pasa beharrari azalpenen bat aurkitu nahian edo... Besteari buruz, datu hotzen aurkezpena besterik ez. Uda honetan jairik ez, eta hondartzetarako, harategietan egiten dugun modura, agian zenbakia hartuko dugu, kola itxaron eta akaso izango dugu lekurik. Terrazak, tabernak, kirola egiteko ordutegiak... Azkar batean eraman nahi gaituzte normaltasunera, inork galdetu gabe ea horra joan nahi dugun edo ez.
Deseskalada honek makina bat jende kanpoan utzi duela dirudi, baztertuta, at. Suhiltzaileek, Madrilen, pandemiako etxealdi-garaian 62 zaharren gorpuak aurkitu dituzte abandonatuta. Biztanleen %42ak buruko gaitza izateko arriskua du, hauskortasun ekonomikoa eta soziala medio. Geldialdiak naturari on egin badio ere, gizartea txikitu egin du, bitan zatitu. Orain dela bost urte idatzitako "Laudato si" entziklikak, natura eta gizartearen ezinbesteko harremana kontuan hartuta, ama Lurrak jasaten duen suntsipenari buruzko kezka sakona jaso nahi zuen. Txikitze honen garrasiak eta munduan zanpatuak diren pobreen oihuak bat egiten dute. Pandemia honek baztertu eta zanpatu gehiago utzi ditu bidean. Euskadiko eta Nafarroako gotzainek zoriontasunak jarri dituzte pandemia honek eragindako kalteei aurre egiteko gako modura. Nola bateratu ordea maitasunaren Jaungoikoa pandemiak utzitako sufrimenduarekin? Lagun batek dio eskertzekoa dela geurea gurutziltzatutako Jainkoa izatea. Sufritzen duen horrekin egotea erabaki du, sufritzen ari den horren bakardadean bizitzea. Zorionekoak!
Ekaineko zenbaki honek bakardadeari buruz dihardu. Aukeratu gabeko bakardadeak min egiten du, sufrimendu iturri da, eta askotan ez du zentzurik. Etxealdiak distantzia soziala izenekoa ezarri digu, eta bakartu egin gaitu. Jendearekin egoteko irrikaz gaude. Agian gure bakardadean ez dugu inor aurkitu. -Simone Weil-en arabera, distantzia eta aldentzea maitasunaren, edertasunaren eta jakinduriaren oinarrizko osagaiak dira. Izan ere, joan den mendeko filosofa eta mistika honentzat sakratuak eta misterioak distantzia eta aldentzea behar ditu.
Udara begira ordea, nahiago denok bat eginik pilatzea hondartzaren edo terrazaren batean. Distantzia guztiak galduz, guztia geure neurrira bihurtzeko; distantziarik gabe, dena bat egiteko, denak norbera bezalakoak. Bestearentzat lekurik gorde gabe. Distantziarik gabe, ez dugu bestea aintzat hartzen. Uda honetan, jai dugu!
Aitor Sorreluz
Jaunaren Pazkoaldian heriotza gainditua izan dela eta itxaropena posible dela ospatzen da. Garizuma Pazkoaren festa handia prestatzeko Elizak bihotz berritzera bideratzen duen denbora liturgikoa da. Gose denarekin ogia elkarbanatzeko denbora, etxerik gabekoei etxean sartzen uztekoa, biluzik doana janztekoa eta besteei bizkarra ez emateko denbora. (Isaias 58, 6-9), sakrifizioen denbora baino, maitasunarena (Oseas 6, 6).
Gobernuak ezarritako alarma egoerak derrigorrezko konfinamendura eraman gaitu. Birusaren hedapena geldiarazteko modu eraginkorrena (eta bakarra) pertsonen arteko harremanak etetea dela dirudi. Agian horregatik, oraingo honetan harremanak zaintzeko beharra ikusten dugu.
Ezin dut ahaztu etxerik gabeko baten harridura, sumina eta etsipena udaltzaingo batek agintariek ezarritako konfinamendua betearazteko eskatu zionean. #nietxeangeratzennnaiz hashtag-ak gizartean dauden arrakala eta desoreka ikaragarriak agerian uzten ditu: etxea ez edukitzeagatik, etxea izanda ere bata eta bestearen arteko alde izugarriagatik eta egoera honi aurre egiteko baliabideen arteko desorekagatik. Adi ez bagaude, babesgabeak izango dira, berriro ere, kaltetuenak.
Egun birusak 313.000 baieztatutako 313.000 pertsona kutsatu ditu, eta 13.500 hil. Lerro hauek irakurtzen dituzuenerako auskalo zein den kopurua. Datu horiek munduko ekonomia arriskuan jartzen ari dira, eta maila orokorrean inongo aurrekaririk izan ez duten neurriak hartzen ari dira... Hala ere: Siriako gerrak sei milioi desplazatu utzi ditu jada eta 400.000 hildako; mediterraneoan 36.570 pertsona hil dira. Zergatik ez dugu ezer egiten, edo apenas ezer?
Agian komuneko papera supermerkatutik desagertu den arrazoi berberagatik. Gurea arriskuan ikusten dugunean baino ez dugu erreakzionatzen. Ez dugu siriarrenganako inongo loturarik sentitzen, ez eta bosgarren pisuko auzokidearengatik ere. Loturarik gabeko gizartea. Hego Korean bizi den euskaldun batek Euskadi Irratian herrialde horrek COVID-19aren hedapena geldiarazteko arrakastaren arrazoietako bat eman zuen: han jendeak ez zuen galdatzen zer egin behar zuen nork bere burua ez kutsatzeko, besteak ez kutsatzek zer egin behar zuten baizik. Jada ardatza ez da norbera, bestea baizik. Gauzak nondik egiten ditugun galdetzea garrantzizkoa da.
Krisialdi honek halako biraketa egiteko eta ardatza kanpoan kokatzeko balio badu, zaintzaren bidez hurkoa erdigunean jarriz, izango da itxaropenerako nahikoa arrazoirik. Publikoa dena guztion gutxiengo zaintza bermatzen duena bada, zaindu dezagun publikoa dena, guztion artean.
© 2024 Arantzazu