Jexuxmari Mujika
El comienzo del curso escolar ha venido rodeado de preguntas y preocupaciones, relacionadas con los riesgos de contagio que puede conllevar la educación presencial de las nuevas generaciones. Pero ha provocado también otro tipo de preguntas, que pueden (deben) resultar beneficiosas a la larga. Qué nueva escuela, qué nueva educación, necesita el mundo hoy, y quiénes y por qué estamos necesitados de esa nueva educación.
Desafioz beterik datorren udazkena hobea izango al dugu ihes egin digun uda baino. Eta ez naiz, badakizu, eguraldiaz ari, aurreko urtetan garai honetako gaia ohi zen bakantza ondoko estresaz ere ez. Kezka sakonagotan murgildurik gabiltza aurten.
Iraila garrantzia handiko hila da; eskola jartzen du martxan, kurtso berriari ematen dio hasiera, eta hori ez da broma. Aurten behintzat ez, ikasturtea, berria ezik berritu beharrekoa ere gertatuko baita; kezka eta galdera asko eta bereziak sortaraziko dituen ikasturtea izango da. Hori, akaso, mesederako gertatuko zaigu luzarora. Nik galdera horietako pare bati helduko diot.
Eskola aitatzean, momentuko galdera nagusia nola ikasiren inguruan sortzen da. Ikas gunea Kovid-arentzat `pagotxa´ bihurtu gabe nola bideratu asmatzean, alegia. Haurrak eta gazteak —eta ondorioz, denok— arriskuan jarri gabe nola egin lan beharrezkoen hau? Garrantzia handiko galdera da, noski, aurren-aurrena egin beharrekoa, baina horri erantzun nahian profesional ugari ari(ko) direnez, nik, eskola hitzak eraginda beste bi aipatuko ditut hemen: zer da ikasi beharrezkoena, eta, batez ere, nor dago ikasi beharrean?
El futuro de la gran aventura de la humanidad va a depender de una educación que nos enseñe a entender y valorar la vida y la convivencia humana de una manera más humana, más solidaria, más tranquila, más gozosa, más sostenible. Necesitados de este aprendizaje estamos casi todos los humanos, y los adultos tenemos además la responsabilidad de hacer llegar ese saber fundamental a las nuevas generaciones.
Zer ikasi: Eskolaren egiteko nagusia ikaslea bizitza irabazteko gaitasunez janztea izan da. Gero eta nabarmenago, gainera. Bizibidea eta `maila´ soziala emango dioten lanbiderako Haurra eta nerabea ahalik eta ondoen prestatzea, alegia, “Zuk zer izan nahi duzu handia izatean”. Hori da galdera nagusia eta ikasteko behar duzun motibazioa ere bai. Zer izan nahi duzu? Zer horrek nor egingo zaituelakoan, nonbait.
Kritika merkerik ez dut egin nahi hemen, are eta gutxiago errudunen bila hasi. Bizitza lehia bezala ulertzera jotzeko arrazoi ugari ditugu gizakiok. Txiki-txikitatik ohitzen gara(gaituzte) jendea mailakatzera. Jatorriak, abizenak —lehen gehiago—, diruak —lehen eta orain—, eskolak, … Azken honi helduz, goi mailako eskolarako bidea gutxi batzuk zutenean, `eskola handiko gizonari´ (gizonezkoak ohi ziren ia beti) errespetu berezia zitzaion, kulturadun kontsideratua izaten zen, don tituluaren jabe; nor, hitz batean.
Mailakatze hori ez da desagertu, ez. Joera horren azpian, bizitzaren, kulturaren eta utilitatearen ikuspegi jakin batzuk daude, oso errotuak ditugun ikuspegiak, eta hauek zalantzan jarri ezean inolako egiazko aldaketarik ez dugu eragingo.
Bizitza irabazteko beharrezko denaren jabe egitea da eskolan egin behar den horretan interes gutxienekoa. Bizitzara eta bizikidetzara nortasunez eta ilusioz/pasioz hurbiltzen egiaz erakusteak du garrantzia gehien eskolan, eta horretan lagundu behar du heziketak. Harkaitz Canori irakurri nion: “Errukarria zait pasiorik gabeko jendea, edo alegiazko pasioekin konformatzen dena”. Egungo munduan, dirua, bizi maila eta neurririk gabeko lehia alegiazkoak dira nabarmen. Heziketaren eta eskolaren egiteko nagusia, horregatik, bakoitzari norbere pasio berdaderoa –ilusio jarraituaren zutabe izango zaiona- atzemateko bideak eta tresnak eskaintzea da; bakoitzari horretan laguntzea. Beste guztia —beharrezkoa izanik ere— oso bigarren mailakoa da. Egia hau barneratu ezean —esaneko, artaldeko eta kontsumitzaile nahi gaituztenei ez zaie, noski, interesatzen— ez dugu munduan ezer aldatuko, lehengo normalitatearen irrikan jarraituko dugu.
Nork ikasi: Zer den nagusiki ikasi beharrekoa argituz gero, ez da zaila nork ikasi behar duen galderari erantzutea. Haurrak eta gazteak bakarrik ez dira horren beharrean aurkitzen direnak. Gizaki gehienok gaude ikasketa horri heldu behar gorrian. Denok gaude bizitza beste era batera ulertu eta onartu premian. Bizitzaren eta kidetzaren ederraz jabetzeko baldintza dugu.
Garai bateko gau-eskolak ireki beharko ditugu berriro, ea gure adimena sentimenduekin, sormenarekin, eta jolasarekin lotzen ikasten dugun.
Bizitzako balio nagusi gero eta gauza gehiagoren jabe egiteak jarraitzen badu izaten, Kovid berriek erasotakoan ere ez dugu ezer ikasiko.