Idoia Makazaga, hogei urtez misiolari seglar Hondurasen

Lehenengo galdera: Nor da Idoia Makazaga?

Idoia Makazaga Zarauztarra, 49 urte bete berriak. Benetan urte berria da aurtengoa, hogei urte pasa baititut Hondurasen, eta maiatzean urte bete etorri nintzala. Beraz, gauza berri pila bat ikasten ari naiz; edo zahar haiek berriro berrezagutzen. Bueltatzea erronka handia izan da, baina gustura.

Hogei urte Hondurasen, zergatik?

Nik María Inmaculada ikastetxean ikasi nuen, Zarautzen, eta han bazegoen gazte-pastoraltza eta haien bitartez aukera izan nuen kanpamentutara joateko, Pazkoetara, konbibentzietara... Udara batean norabait joateko aukera bota zuten eta Kubara, La Habanara joateko aukera izan nuen. Ordurako jada unibertsitatean nintzen, eta bi udaratan jarraian joan nintzen Kubara. Karrera bukatu nuen, baina harra hortxe neukan: beste batzuk joan zirela itsasotik beste aldera, denbora gehiagoz, eta ni zergatik ez? Lanean hasiz gero, dirua jaso eta bizimodu batera jartzen edo ohitzen zara... eta esperientzia hura probatzera ausartu nintzen. Probatu, probatu, eta konturatu gabe hogei urte pasa dira.

Hogei urte leku berean, Hondurasen?

Bai, Hondurasen, leku berean, San Pedro Sula izeneko hiri batean (Honduras eta Guatemalaren arteko mugan, hasieran hamahiru urtez, eta gero, azken zazpi urteak, Moskitian, Honduras eta Nikaraguaren arteko zonaldean. Biak Honduraseko iparraldean daude, Karibe itsasoari begira, baina bata mendebaldean, eta bestea ekialdean. Moskitiako eremuari “La pequeña Amazonia” deitzen diote, dena ureztatuta dago, manglez beteta. Ez dago karretara bat bera ere, garraiobideak ibaiak dira. Biosfera handi bat dago Patuka eta Platano ibaien artean, baina zoritxarrez, bertako oihana eta kaobak eta desagertarazten ari dira.

Hamahiru urte hiri batean, hirietako arazoekin, eta gero indigenen artean.

Zure kasa ibili zara Hondurasen, edo eta erakunderen batekin egon zara han?

MISEVI elkartearekin egon naiz Hondurasen, “Misioneros Seglares Vicencianos” elkartearekin. Vicente Paulen eta Luisa Marillacek karisma familiaren inguruan sortutako laikoen elkartea da. Adarretako bat gazteei zuzendutakoa JMV da, eta MISEVI handik sortu zen, laikoen artean misioa bokazio modura bizitzeko aukera eta bidea emateko. Izan ere, misiotan epe luzean gelditzeko aukeratuz gero, laikoa elizaren barruan ezer gabe gelditzen da. MISEVI egoera horri irtenbide bat emateko sortzen da: azpiegitura eskaini, gizarte segurantzan kotizatzeko aukera eta abar... Misioetako bokazio laikoari nolabaiteko legezko estaldura eskaini nahi dio MISEVIk.

Batek nola daki misioetarako bokazioa daukala?

Egia esan ez dakit. Nire kasuan droga moduko zerbait izan da: probatu nuen, eta hogei urte. Zerbait berezia da. Askotan egin diot galdera neure buruari: nola da posible hemen hain ondo egonda, karrera bukatu berri eta lanean, eta kanpora joatea erabakitzea... Hemen ere badaude lekuak boluntario-lana egiteko, badago non lana egin, hemen ere hainbeste zeregin egon eta ez, misiotara. Errealitate hura han dago eta beste indar bat dauka. Barruan sentitzen nuen behar bat zen. Aukera izan nuen joateko. Egia esan, horrelako aukerarik ez bazitzaidan parean tokatuko, bizitza beste modu batera antolatuko nuela. Nere kasuan hain gertu eta hain erraz izan nuen aukera... joan egin nintzala.

Akaso jende askok ez dauka horrelako aukerarik horrelako zerbait probatzeko. Elizan bertan oso sartuta eta gertu egon behar zara misiotara joateko. Beste erakundeetan oso profesionala izan behar zara beraiekin joateko, ikasketa zehatzak izan behar dira. Elizan ez da profesionaltasun hori eskatzen, prestakuntza bai noski, agian horrek errazagoa dela dirudi, baina uste dut ordainetan edo, konpromiso handiagoa eskatzen dela. Beste bide bat da.

Hondurasera joan zinenean, 98an, Mitch urakanak astindu zuen herrialde hura. Nola bizi zenuen hemengo ongizatetik txikitutako lurralde batera joatea?

Mitch urakana gertatu zenean gu Madrilen geunden hiru hilabeteko prestaketa jasotzen. Oso telebista gutxi ikusten genuen, eta nahiz eta jakin Hondurasen urakana izan zela, ez genuen irudirik ikusi. Urtarrilaren 15erako Hondurasen nintzen (urakanak urriaren 29an jo zuen Honduras). Iritsi ginenean, oraindik ere lokatza etxeetako sabaietaraino zegoen, jendea gauzak ateratzen. Bi hilabete eta erdira iritsi arren egoera ikaragarria zen. “Soy damnificado del Mitch” esaten zuen jendeak.

Laguntzak eta iritsita zeuden, baina hilabeteak pasa genituen kontainerrak jaso eta jaso. Aireportura joan, tramiteak egin, hustu, banatu, sailkatu... Gauzak eta dirua iritsi ziren, ia Honduras goitik behera berreraikitzeko, baina betiko modura, gauzak bidean galdu egiten dira... Pentsa Suediak zubi bat berreraikitzeko dirua eman zuen, eta zubi hura egingo zela ziurtatzeko bertako ingeniariak etorri ziren. Ospitale bat Japoniak egindako diru laguntzarekin egin zen. Guztiz hornitutako ospitalea gobernuari eman zitzaion. Pertsonala jartzea besterik ez zen falta. Bi urtez hutsik egon zen, gobernuak ez zuelako ezer egin.

Horrelakoak asko gertatzen ziren. Gero, egia da, “Ayuda Humaniaria” lelopean zenbait enpresa aprobetxatu egiten direla. Hemen, mendebaldean, soberakinak hara bidaltzen dira, hemen zer egin ez dakigun hori hara kontainerretan bidaltzen da. Ordainetan hemen zerga gutxiago ordaintzeko, desgrabatzeko edo ez dakit nik zertarako, baina kontua da gorbataz betetako kontainer bat jaso genuela...

Hutsetik hasita herri bat berreraiki daiteke?

Ikaragarria da jendeak zer kapazitate daukan berriro hasteko, behin eta berriz. Jende askok zeukan guztia galdu zuen. Horrelakoak, gainera oso sarri gertatzen dira: urakana ez bada ekaitza da, edo lehortea edo... Erori, altxa, eta aurrera. Beti.

Baina horrek ez al du etsipen puntu bat sortzen jendearengan?

Beti aurrera. Jendeak han esaten zuen: “primero Dios, que saldré adelante”, eta aurrera. Eta noski zuk aitatzen duzun etsipen puntu hori ere badagoela. Osasun mentalaren arloan datuak hortxe daude, suizidio-tasa handiak daude, alkohol eta droga kontsumo handia, indarkeria, narkotrafikoa barruraino sartuta dago. Egia da, jendea, etsi etsian, utzi egiten da. Baina gehienetan berriro hasteko gogoa eta asmoa ere badu jendeak.

Jende langilea, beraz.

Bai, jendeak lan asko egiten du, baina askotan ez dio ezertarako balio.

Hondurasek immigrazio arazoa bi alderdietatik bizi du: jendea bertatik badoa, eta beste herrialdeetatik Ameriketako Estatu Batuetara doazen hainbat migratzaileen bidean dago...

Aspalditik esaten da Hondurasek pobreak esportatzen dituela, Honduraseko aberastasun handiena kanpora joan diren horien dibisa-bidalketatik dator, ordea. Estatu Batuetan eta orain Europan, nola edo hala lana bilatu eta, gutxi bada ere, jendeak etxekoei bidaltzen die dirua.

Honek familietan ikaragarrizko eragina dauka: familietan bat joaten bada, bertan gelditutakoak haren zain gelditzen dira, zer bidaliko duenaren zain. Alde ezkorrena hau da, gazte askok ofizioren bat ikasteko asmoa galtzen duela, ezer egin gabe dirua baitator etxera... Horrek min handia egiten du. Aitona-amonak hartzen dute umeen zaintzaren ardura, gurasoak atzerrira joan dira lan bila, oso baldintza gogorretan. Nerabe horiek gurasorik gabe, aitona-amonaren esanetara, diru errazarekin... Horrek guztiak ikasteko eta lana egiteko gogoa zapuztu egin du gazte askorengan, eta beste arrazoi batzu gehituz, gizartea desegin.

Gizartea desegin egin dela diozu. Hondurasen ez dago gizarte-egiturarik?

Ez, edo, badago oso ahuldua. Elkarteek eta oso indar gutxi daukate. Ez dago elkarrenganako konfiantzarik. Eta gizartea uztartzeko ezinbestekoa da konfiantza. Adibidez, 2009an izandako estatu-kolpearen aurrean horrek egin zuen huts: kolpeari aurre egiteko ez zen modurik egon jendea elkar zedin, zein zeinekin fidatu? Zeinek agindu, dirua nola banatu, zeini sinetsi... beti dago arrazoiren bat taldearen indarra desegiteko. Feminismo edota ingurumenaren zaintzarako zenbait liderren heriotzak hortxe daude, Berta Cáceres adibidez.

Zergatik ordea elkarrekin aritzeko ezintasun hori?

Nik uste dut aspalditik datorrela. Bananerak lehenengo eta 80. hamarkadan Ertamerikan izan zen gudan, Estatu Batuek Honduras bere “lagun militar” bezela izendatu zuten. Alderdi eta sindikato ezkertiarrak (gaur egun desagertuak), baita Jesuiten inguruan antolatutakoak ere apustu sendoa egin dute, eta egiten ari dira, giza eskubideen alde. Horrelakoetan Estatuak egurra eman du eta denak paretik kendu. Eskuinak beti ezkerra demoniatu egin du. Politika mailan ere bi kolore bakarrik daude: urdinak eta gorriak. Urdinak nazionalak dira, eta gorriak ez dira ezkerrekoak, liberalak baizik. Biak eskuinekoak, biak kapitalista basatiak. Nire ustez gizartearen aldeko indarra beti ezkerretik dator, baina eskuinak ez du hori nahi. Migrazio asko etorri zen mundu arabiarretik eta horiek daukate boterea eta dirua Hondurasen momentu honetan.

Arabiarrak Hondurasen?

Bueno, arabiar, palestinar otomandar... Horiei guztiei ‘turko’ deitzen zaiei Hego Amerika guztian, eta XX. mende hasierako Inperio Otomandarretik etorritakoak dira. 30. hamarkadan ere palestinar asko etorri ziren Hondurasera. San Pedro Sula bihurtu zen 60. hamarkadan Herrialdeko hiriburu industriala. Kapitala arabiar jatorriko familia hauena zen. Harrezkero Hondurasen dirua, boterea eta enpresak familia horien esku daude. Hor daude Rosenthal, Kafati, Canahuati, Sikafy...

Familia guztia horiek Hondurasera etorri ziren, nolakoa da Hondurasek egun bizi duen migrazioa, batez ere San Pedro Sulan?

Bai, migrazioaren arazoa handia da Hondurasen. Jendea irteten ari da Hondurasen ezin delako bizi: lanik ez dago eta indarkeria bortitza dela eta han ezin da egon.

Marak direla eta mutilak eskulan modura hartzen dituzte, eta neskak jolaserako, badakizu. Mara hauek gazteez osatutako kuadrila kriminalak dira. Estatu batuetan sortu ziren XX. Mendeko 80. hamarkadan El Salvadoreko gazte migratzaileak Honduraseko eta Guatemalako gazte migratzaileekin elkartu ziren beste pandilla mexikar, afro-amerikar eta abarretatik Los Angeleseko kaleetan zehar babesteko. Oso talde biolentoak ziren “La 18” edota “Mara Salvatrucha”. Gertatzen da ordea Estatu Batuek han atxilotutakoak jatorrizko herrialdeetara deportatzen zituztela (dituztela), eta beraien herrietan berrantolatu egin direla. Berrantolatu eta banandu ere bai, eta hemen beraien arteko borrokak daude. Narkotrafikatzaile handien morroi bihurtu dira, armen eta drogen trafikoan sartuta daude. Erdialdeko Amerikan 80. hamarkadan egondako gerren armak Kolonbiara joan ziren drogen truke.

Pandilla horiek izugarriko mina egiten ari dira Hondurasen: batetik bertako neska-mutila errekrutatze dituztelako; eta bestetik, auzoz auzo zerga moduko bat eskatzen dutelako. Ordaintzen ez duenak badaki zer dagoen. Horrek merkataritza eta lanpostu asko desegin ditu. Negozio asko eta asko itxi egin dira, jende askok mehatxuengatik ihes egin behar izan du. Polizia guztiz dago kakaztuta sare hauetan. “Estado fallido”, “Narco Estado”

Egoera horrelakoa izan arren, zuk han hogei urte egin dituzu!

Ikuspegi makro horretatik herrialdeak ez dauka inongo konponbiderik. Baina arrazoiak bilatu behar dira han lana egiteko. Makro-mailan ezer gutxi dago egitea holako lankidetzarekin, baina banaka banaka zenbait pertsonei gauzak pixka bat errazten eta itxaropen apur bat ematen aurkitzen du batek, han lana egitearen zentzua.

Hogei urte horietatik 13 urte San Pedro Sula bezalako hiri handi batean, kaosaren erdian gauza txikitan itxaropena ereiten. Etsita eta nazkatuta joan zinen gero Moskitiarako oihanera?

San Pedro Sulan Aita Paulen Misioaren Kongregazioarekin geunden. Hasiera hasieratik Honduraseko Iparraldeko kostalde guztian egin izan dute lan 1910. urtean hasi ziren bertan. Hogeita hamabost urte baino gehiago daramagu Bixentiar laikook han lanean, eta jendea eta taldeak prestatu ditugu. Ikusten genuen etapa bat bukatuta zegoela eta hango lana uzteko moduan zegoela erabaki zen. Beste norabait joatea proposatu ziguten, Moskitiara.

Oihaneko bazter hartan dena egiteko zegoen. Batetik edozein lekutik oso urruti dagoelako, iristeko hegazkinez, eta gero txalupan. Ez dago errepiderik. Espainola oso gutxi egiten da, bertako hizkuntzak daude. Jendea eguneroko gauzekin bizi da: baratzea, ibai edo itsas arrantza, eta noiz edo noiz ehizatzen dutena. Oso oinarrizko bizimodua da, argi indarrik ez dago, euri ura edo ibaitik jasotzen dana.

2011an joan nintzen hara eta 2019an bueltatu naiz hona.

Zergatik bueltatu zara?

Aita Paulen Misioetarako Kongregazioan aldaketak egon dira. Lehen lau probintzia ziren eta orain bitan elkartu dira. MISEVI oso txikia da, eta bere kasa, bakarrik, ezin du horrelako proiektuetan sartu. Aurrekontuak egiten dira: halako lekuan egiteko halako proiektua aurrera eramateko, hainbeste behar da; guk hainbeste jartzen dugu, zuek ez dakit zer... Kontua da ez zigutela berritu han egoteko kontratua, eta utzi behar izan genuen. MISEVIk badauzka beste bi komunitate: bat Bolivian eta bestea Angolan.

Hogei urte horietatik zerekin gelditzen zara, eta zer galdu duzu han?

Ez dakit, nik han eskertzeko esperientzia bat izan dut. Han pasatako hogei urteak bizitzak eskaini didan guztiarekiko eskertza-ariketa bat baino ez da izan. Hori guztia bizi ahal izanaren esker handiarekin gelditzen naiz. Hori ekarri dut Hondurasetik: bizitza ulertzeko modu bat ikusi dut han.

Zein da bizitza ikusteko modu hori?

Itxaropena. Denak dauka itxaropena. Merezi du. Nahiz eta egoerarik zailena izan, nahiz eta ezer ez ulertu, nahiz eta muturreko ezintasuna sentitu egoera guztiek daukate zentzu bat. Akaso orain ez dugu ikusiko, baina beti dago gauzak hobera joango direnaren itxaropena. Beraiek “buscar el lado amable de la vida” esaten dute. Bizitzako guztiari alde xamurrena bilatzen saiatu. Jarrera hori oso baikorra da bizitzarekiko. Han oso egoera latzak ikusi ditut, baina aurrera! Minak eta negarrak hor daude, ez dira ukatzen, baina aurrera egiteko ahalmen hori izugarria da.

Aurrera jarraitzeko grina horrek elikatzen du migrazioa. Nahiz eta hemen (Hondurasen) ez izan nola bizi, beste nonbaiten hasteko asmo izan eta berriro indarrak bildu bidea egiten jarraitzeko.

Zu ere, orain urte bete, bueltan etorri zinen...

Itxaropena behar beharrezkoa da bizitzan. Bestela zentzua galtzen da. Moskitiako kontratua ez zigutenean berritu eta hona etorri behar izan nuenean pott gelditu nintzen. Sei urte ondoren bertako hizkuntzan maneiatzen hasi eta bat-batean berriro hona. Hogei urte han pasatu ondoren nola hasi berriro hemen?

Bizitza aurrera doa, ordea. Atzera begiratu, eta neure buruari zera galdetu nion: zein jenderekin egon naiz? Zein esperientzia bizi izan ditut? Zer ikasi dut hori guztiagatik?, Atzera begiratu, ikasitakoa jaso, indarrak hartu eta aurrera begira, zer eskaini dezakezun galdetu.

Nondik hartu ditu indarrak Idoiak hogei urte misiotan Hondurasen pasatzeko eta hemen, zerotik, berriro hasteko?

Ni sinestuna naiz eta hor aurkitzen dut indarra, Jainkoarengan... Lagunengan eta familiarengan ere bai. Harremanetan, hor bilatzen dut indarra eta baita aurkitu ere.

Non eta zertan ari zara lanean etapa berri honetan?

Errenteriako Gurutze Gorrian ari naiz. Arlo sozialean oso sartuta dago eta jendeari harrera egiten dio identifikatutako beharren arabera Gurutze Gorriko beste bulegoetara bideratzeko. Askotan gizarte zerbitzutan izan duten erantzunak sortutako frustrazioak guregana ekartzen ditu. Bertako arduradunek ikusten dute antolaketa mailan aldaketa sakonak egin behar direla eta horretarako niri deitu zidaten. Haien ustetan, hogei urte kanpoan egonik, pertsona aproposena nintzen ideia berriak eta bide berriak bilatzeko. Dokumentu pila irakurtzen ari naiz, hausnartu, proposamenak eskaini... Proposamen horiek onartzea besteen esku dago, baina ni horretan ari naiz. Oso gustura.

Han ezer ez, eta itxaropena; hemen denetik, eta etsipena. Nekatuta dagoen gizarte bat da hemengoa? Nola bizi du Idoiak aldaketa hori?

Nere ustez beti erne egon beharra dago beti baitago etsipenean erortzeko arriskua, itxaropena galduta norbera gris bihurtzeko arriskua. Mugikor bat, bi, bai eta lau ere. Oso erraza da gauzak biltzeko eta edukitzeko arrisku horretan erortzea. Denok daukagu hausnarketa egin beharra. Nondik jo nahi dugu? Geure buruarekin zorrotzak izan behar gara eta galdetu benetan zein behar ditugun, eta beharrak eta kapritxoak bereizten ikasi. Hori beharrezkoa da. Egunerokotasunaren errutinak asegaitzak bihurtzen gaituen pilaketara eramaten gaitu.

Austeritatea, kontsumoa gutxitzen saiatu... Hori guztia bat dator demanda ekologikoekin. Mundu bakarra daukagu eta txikitzen ari gara. Elkarrekin bizitzeko ere begiratu beharko dugu besteari zer falta zaion. Akaso guk gehiegi daukagu.

Badirudi ingurura begiratzeko beldurra daukagula. Begiak pixka bat irekita gizartean daukagun desoreka soziala nabaria da. FOESA txostenaren datuak ikaragarriak dira.

Txosten horrek loturarik gabeko gizarte batean bizi garela dio. Zer esan nahi du horrek?

Gizartea loturarik gabekoa dela esateak horixe esan nahi du: gizarteko partaide modura ez garela elkartu, edo eta ez garela elkartu nahi. Hemen ere ez dago gizarte egiturarik. Herritan elkarteen egoerari begiratuta gauzak asko aldatu dira. Lehen gizarteko hainbat arlotan elkarteek gauza ugari egiten zituzten (kulturan, kirol mailan, festak antolatzeko, laguntzeko...). Erakundeak dirua jartzen hasi zirenean mugimendu hori guztia desegiten joan da, indarra galtzen, domestikatzen. Halako batean erakunderen batek diru gutxiago jartzen badu, gauzak ez dira egiten, edo eta gehiago eskatzen da. Galdera da zeinentzako ari gara gauzak egiten: udaletxearentzat, herriarentzat, norberarentzat... Uste dugu gauzak debalde egiten baditugu ‘tontotzat’ hartuko gaituztela.

Migrazioa dela eta, zer iruditzen zaizu Europan gertatzen ari dena?

Lotsagarria da. Horretan naziak baino okerragoak garela iruditzen zait. Europak ez du kanpotarrik nahi, ateak itxi ditu eta jendea Mediterraneoan itotzen uzten ari da. Eta Lesbosen jendea uharte koxkor-baten gainean pilatuta, pixkanaka hiltzen. Ez dut ulertzen gizakiak gaiztoa izateko duen ahalmena. Historiari begiratu eta aro guztietan gizakia batera eta bestera mugitu izan da bizitza hobe baten bila. Guztiok gara migratzaileak. Eta egun, diruak eta merkantziek mugak libre, pertsonok ez.

Zure ustez gaizkia banalizatu egin dugu?

Bai. Adibidez, Parasitos eta Joker film berriak horren salaketa modura ikusten ditut. Hor ikusten da egoera limiteak eta muturreko pobrezia normaltzat jotzen ditugula eta egoera horietan putzura erortzeko arriskua ikaragarria dela. Bi pelikula horiek zer gizarte mota eraikitzen ari garen jartzen dute begi-bistan, eta ikusezin diren gizarte horren ondorioak. Denok eror gaitezke hor. Loturak galdu dituen gizartearen ondorioa.

Feminismotik datorren zaintzaren aldarriari heldu behar diogu lotura horiek berreskuratzeko? Zaurgarriak garela konturatu behar gara elkar zaintzeko?

Nik uste dut zaintzaren gaia norberaren barrutik atera behar dela. Elkar zaintza kanpotik datorren behar modura ikusten badugu zaintza horrek alde batera utzarazi digunari begira pasako dugu denbora. Orain arte zaintzaren mundua emakumearentzat nahitaezko zerbait izan da. Nere galdera da askatasunez aukeratu ahal izanez gero ea bestea zaintzea aukeratuko genukeen. Zaintza, bokazioz, askatasunetik jaio den apustu pertsonal modura hartuta, zerbait aberasgarria da irabazi bezala ikusiko da; obligazioz egiten bada beti galdutakoa izango dugu buruan.

Zaurgarritasunari buruzkoa oso ondo dago zaintzarako, baina inork ez du esaten ahula dela eta bestearen beharra daukala. Iruditzen zait batzuetan autosufizientziatik eskaintzen dela zaintza: nik besteei. Kontraesanak ikusten ditut. Guztiok galdetu beharko genioke geure buruari zeinen aurrean agertzen garen zaurgarri eta zeinen aurrean ahalguztidun. Zer gara benetan? Akaso biak... Hainbat arlotan beharrak ditugu, baina beste hainbatetan gaitasunak ere bai. Jarri bi eskuak, bat emateko, eta bestea jasotzeko. Prest al gaude bestearen aurrean horrela azaltzeko?

Elizan ere “Emakumeen matxinada. Berdintasuna ohitura bihurtu arte”. Nola ikusten duzu emakumea Elizaren barruan?

Oraindik ere elizak aldaketa izugarriak egin behar ditu. Eta aldaketa horiek barrutik egin beharko ditu, batez ere Eliza gizartearekiko urruti jarri delako eta Eliza bera ere urrundu egin delako. Bai, urrundu gara eta urrundu ditugu.

Eliza berak duen egiturarekin zaila ikusten dut aldaketarik gertatzea, baina mugimenduak badaude, eta asmoak ere bai. Jendea, emakumeak, prestatzen ari dira. Ez dakit noiz ikusiko ditugun aldaketak. Ez dut itxaropenik galtzen, eta lanean jarraitu behar da, azpiko lana. Eliza bizirik dago.

Posible al da gaur egungo mundu errealean fededun izatea?

Gauzak aldatzen doazela uste dut. Lehen zorotzat hartzen zintuzten mezetara zindoazela esaten bazenuen. Gero indiferentziarik handienean erori ginen: bost axola sinestun zinen edo ez. Orain batzuk sinesten duzun horri buruz errespetu guztiarekin galdetzen dizute. Ez dut uste transzendentziarekiko bilaketa hori inoiz galdu denik. Uste dut jende asko dagoela bilaketa horretan, modu batera edo bestera, eta elkar errespetatuz asko ikasi dezakegula uste dut. Gaur egun fededun guztiok galdetzen diogu geure buruari zergatik sinesten dugun. Nork bere buruari emandako arrazoiak dira besteen aurrean jartzen direnak.

Fedea egun posible da, baina fede hori indar dezakeen komunitatea botatzen dut faltan nire inguruan. Han, Hondurasen komunitate horiei esker bizitza eta hitza bat ziren fede-komunitate haietan bere apaltasunean oso hausnarketa sakonak egiten ziren. Horren beharra somatzen dut hemen. Loiolan, Arantzazun, badaude horrelakoak, baina herrietan ez.

Nolakoa da Idoiak aurkitu duen Jainko hori?

Errukitsua, alaia eta eskuetan erraz eramaten zaituena.

Aspaldian Arantzazun egon al zara? Eta zein oroitzapen etortzen zaizkizu gogora?

Uf, bai, aspaldian Arantzazun egon gabe... Eliza, dorreak eta mendiak. Horixe izango litzateke Arantzazuri buruz dudan irudia, eta gero hortxe, erdi erdian Ama Birjinaren iruditxoa. Txikia baina indartsua. Leku lasaia espirituz betea.

Eskerrik asko!