Pello Zabala
El nuevo año nos saludó con una luna decreciente que animaba a la siembra y a la poda. Tiempo de abonar y arar la tierra. Cuando la luna nueva empezó a crecer nuestros montes primero, y los valles después, amanecieron nevados. Casi medio metro de nieve en cualquier rincón de nuestro entorno. Todavía bajo el recuerdo del suave otoño que hemos tenido, este temporal ha atemorizado a muchos.
Sin embargo, cuánto bien han hecho estas nieves a nuestra tierra. Lo notaremos cuando se acerque, ilusionante, la primavera.
Urteberria piztu ta zabaldu orduko, ilbehera egokitu zitzaigun aurten: lurrerantz, beherantz, eta lurrari eta landareari laguntzeko ilargi alditxo fina: ale nahiz landare batzuk landatzeko egokiera; indarrean datozenak kimatzeko, mozteko suerteko egunak, sano badatoz, lurrari simaur goxoz laguntzeko garaia, eta lurra harrotu ta lantzekoa.
Horixe genuen urteberri eguneko zorte argia. Baina ilargia berri bidean eta beheraka zihoanez, 12an ta 13an hor abiatu zen hazi nahian indartsuago goraka. Guk, geure aldetiko lurrarekiko jardunean, lurrari ongarritu eta lagundu nahi bagenion ere, temoso prantau zen lur azaleko eta haize erauntsien jarduna: hortxe esnatu gindun, bigarren arratsetik ja, argi zuri zabalez elur tamaina aipagarrian: goi puntetan zurituz abisatu ohi duen elur emana, zapatuan bertan, lehen asteburuan, ia beheko errekondoetaraino jaitsi nahian abiatu zen urtarrila margo xuriz tristetu ta bezten: hori bai, lehen igandea zuri-zuri argitu zigun.
Hurrengo goizerako 43 zentimetro gizendua genuen Arantzazu ingurutan, bai mendi ta koxka labar guztiok. Metro erdia aise bete zuen zoko gehienetan. Eskerrak astelehen ta asteartez mantxotu eta lasaitu zenari: agudo ekin baitzion asteazkenetik aurrera, beste 150 litro inguru, elur eta elurbustitan botatzeari.
Noski, esan gabe doa, denetariko kontu ta estimazioak entzuten zirela egun haietan. Udazken hain gozoari jarraiki, beldurra ere pizten zuen hainbesteko erauntsiak. Ez dugu ahaztu behar mesede eta igurtzialdi bikaina eman diola gure mendarte honetako lurrari. Laster antzemango zaio udaberri ilusioz pizgarrian piztean...
Pello Zabala
En euskera el año lo dividimos según el verano: UDAberri (verano nuevo), UDA (verano) y UDAzken (verano final). El contrapeso nos lo da el solitario invierno (NEGU). Si hiciéramos lo contrario, tomar como referencia el invierno, (Invierno nuevo, invierno e invierno final), la primavera como único contrapeso se nos iría sin darnos cuenta... Mirar por la ventana después de tomar un café da para este tipo de reflexiones y para contemplar los juegos que nos brinda la naturaleza con sus colores brillos y sombras.
Ez gara bizi antzinako baserri giro fijo ta itxuan: hori aise ikusten da lehenagoko gure lanerako sega ta eskobare, aitzur eta gainerako kirtendun guztiak, ateatze inguruetatik beste zokoetara pilatu eta izkutatu ditugunean. Gaur bestelako erretratoa daukagu baserri ta borda inguruetan. Eta kalean, zer esan?
Begira genezake gaur, baita, kaleko etxe ta piso, edozein bizileku extuago ta monotonoagotik, begirada zabalago baten bila. Hor bai, horko lantarteak bai, ordenadorez ordenatuagoan, garbiagoak eta apaletan, ordenaz ta apal-apal zainduta uzten ditugu. Nola ikasi dugun, ezta? Gainera, ikasi dugu giro txar edo kargatua ere aparte uzten, ez ebi ta ez elur, ez haize ta ez trumoi, bakez ta soseguz geure baitako bide-mailan saiatzeko.
Eta negu berriren bat al dugu hau? Urtea hiru atal udazkotan partittua daukagu, bai: UDAberri, UDA, UDAzken. Kontrapixu bakarra, negu. Beraz, negu-berri, negu ta negutzar neurtzen badugu, hasi orduko pasa ta bukatuko zaigu, udaberri argiagoak janda.
Bueno, gure kafeosteko saio batzuk, sarri lotzen ditugu leiotik ikusten dugunarekin, eta, naturaren mailan ikuspegi aberats eta hain baliatuak eta bariatuak ditugunez gero, egia da bai, sortzen digula margo ta kolore joku goxoak sentitzeko bezalaxe, eguzki brillu ta hodeixka marratxoekin umoretsu jarduteko gogo alaia.
Naturak jolaserako ere baibaitu material sanorik...
Pello Zabala
El otoño nos ha ofrecido su primer mes rico en colores. No olvidemos que es tarea de cada uno recoger lo que nos quiere decir la naturaleza con el cuadro cuyos vivos colores van menguando suavemente.
El fuerte viento también ha sido protagonista: sus poderosas y temibles rachas parecían esculpir las aristas de las torres de la basílica.
Mientras tanto, nos vamos acercando al corazón del otoño, y los días, al igual que las hojas, se van marchitando.
Urrian gaude ta gabiltz: udazkenak bere lehen hilabete aberatsa eskaini digu. Badu mostra ederrik eskaintzeko, baita seinalatzeko ere: ez ahaztu, seinalatzen dizunean, zuk zeuk jaso behar diozula esan nahi dizuna. Margo fin ta egoki nahasirikoak bezala, baita koadro justu ta atseginenen poza eta argi lasaia ere barneratzen diguneko zirraratxoa. Denetik. Eta oparo.
Hilabete udaren betea fintzen ta extutzen hasi zela. Naturalxeago jaso behar diogu orain bere mezua: margoen oparotasuna xuabe ta diximulatuago eskaintzen doakigu. Alegia, hainbat detaile jaso behar ditugu, euren artean ongi berexiz aurrena, ta beren sasoian dakarguten aniztasun propiala jasoz hurrena, mezu naturala hortxe baitaukagu, aberats emanikoa beti, goiztiar argi xuabez edo arrats margo kolore finez.
Baina, kontuz! Haizea izan dugu urriaren bizkarrean protagonista beldurrez sustatu gaituena. Zenbat txikizio ta beldur sortu zigun urriaren azken 10 egunak iritsi orduko: 1.20Odik gora abisu jaso ziren larrialdi zerbitzuetan, gehienak txikituz jausitako zuhaitzekin, tokiz aldaturiko makina ta trasteekin, ta hainbat txabolekin. Argi zebilen gure ermano baserritar hura: Arantzazuko dorreetako harri puntadun horiek nola egin zituzten galdetzean, hala erantzun zien: Aah! Hortxe denak xuxen jarri, ta gero haizeak kastatu zizkien lau albotxoak, puntta-puntta apuntatuz...!
Eguneko orduak zentratuagoak dauzkagu jada, udazkenaren erdi-bihotzera ia arduratu gabe goazenean, azaroaren hasieran, Santu Guztien egunean, 6:44an ateratzen da eguzkia, 17:12an izkutatu. Goizetik 2 ordu atzeratu zaigun seinale: arratsean, aldiz, 2 ordu ta 20 minutu aurreratu...!
Pello Zabala
El otoño nos va llevando en brazos, sin grandes sobresaltos, acariciados por agradables rayos de sol. Tiempo de sosiego, en el otoño nos regala colores pausados, pinceladas coloreadas por el viento. A ver si diciembre viene también queriendo mimarnos, a pesar del hielo y frío que le son propios.
Udazkenaren hegaltxoetan garamatza bizitzak, bere beso leunen pulunpatxo erritmo neurtuan, eta tarteka erritmo bihurrixeagoan. Bada lehen puntutik bertatik, gizaki nahiz animali ernaitxo, goiko zerualdearen eragintxo senti xamurrari begiratzen dionik: aire garbitasun bizibixi leunegiak, eguzki ta airexkaren ikuttu ta eragin norabidexkak sentiarazten baititu bertatik. Haziendatxo lasaiari ere betondo leunean antzematen zaio pozik espero diola giro mantxoaren gozapen lasai luzexka horri: zein presa gutxi egongoxo lasaikoak antzematen zaizkion. Pertsona bizi lasaiak, sentimen bixi ta alai guztiak hor ditu bertatik martxan, gero eta pausatuago, egon-arnas leunean, atseginago ta gozoxkago, sentimentu onenen eta patxada bakeoso lasaituenaren pulunpatxo eztian.
Aurtengoa giro gozo ta kanpetxanoan iritsi zaigu gehienbat: Urtaro hau, ia urtero etortzen da pauso normaltxukoa: ez da koska zalea, ez zaio gustatzen aldapa ta korronte latzik: irripar xume alaixka bai, hori gustukoagoa zaio guri eskaintzeko ere. Izan ere, zuhaizti ta mendibizkar nahiz belardi, egunetik egunera, eta goizetik arratsera bezainbat, halaxe iñularretik goiz piztera ere, zenbat margo pinttar aldatzen ta entseatzen dizkigun. Hor badizu bere donuen ekarria haize tonuen maixutasun fin ta zainduak ere.
Irail azkena eta urria bera ere, urtearen lehortetxoa goxatu eta udazken giro aberatsegora erakartzen saiatu zaizkigunez, aber abendua goxatu gogoz datorkigun: abenduaren beldurra pizten duena, gaikaldea arik eta garbiagoa prestatu eta izotzen hotz argi bezain bizia ohi baitu bere tratamendu naturalena.
Pello Zabala
Estamos en septiembre, y el tiempo es cada vez más gradable. Un amigo me comentaba la bonanza climática de septiembre, el placer de respirar ese aire seco, la luminosidad del ambiente y el colorido del paisaje.
Poco a poco los días se van acortando, pacíficamente, sin sobresaltos. Una suave humedad vespertina adorna, aún más si cabe, los atardeceres.
Irailan gaude ta gabiltz. Ta noski, udan aurrera, garaitsu honetakoa da giro garbi, lehor, osasuntsu ta egokia. Hala bota zidan orain aste betetxo lagun batek: "Pello, baina gero eta giro hobea egin behar al du?" Agudo zehaztu genuen "hobeago" horren mamia. Aire lehor garbi arnas gustubeteko horren sanidadeaz aritu ginen: aldez alde urruneneraino ere gardentasun argienean ikusiz pozten gaituen hortaz. Jakina, aldez alde hain garbi inguruak denak, eta mendien eta zuhaiztien berde oparoa mardultzen duen zehaztasun horren detaileetaz geniarduen: margo eta koadrorik onenaren poz argi lasaia barneratzen bait zigun hantxe bertan.
Abuztu erditik aurrera, irailaren bihotzean gora, egunaren argia xuabe ixten ta laburtzen doan gainbeheratxo baketsu horretan gozatzen da benetan eguratsaren gardentxo pozgarri hori. Bai. Udaberriko argi berriak, negualdiko airearen buxti umeltxoa baitu artean ere: xalto txikitan, goizean baino arratsean garbi-lehortxoago, hala irauten du udazkeneko arrats garbi gozoa edertuz ta atseginduz.
Eguneko ordu nagusiak hortxe daude ordutegiaren erdian: baina kontuz, abuztuaren erditik gora, eguna laburxeago neurtzen hasi zaigunean: ia oharkabean, goizean ia ordubete nagitu zaigu eguzki udan hain arina; eta arratsean, minutu pare baten gorabeheran, beste tarte bete berdintsua: beste ordubete berandutu, alegia. Ez digu kalte makala egiten eguneko orduen nahasketa dontsu horrek: erlojuetan bi ordu aurrera hartuta ibili beharrak maldizio gehitxo bota arazten dizkigu, bai.
© 2023 Arantzazu