Jexuxmari Mujika
Los que hoy no estamos a falta de años hemos conocido y sufrido en primera persona la `pérdida´ de casi todas las certezas a las que nos agarramos los humanos, y las consecuencias que conlleva semejante pérdida. Quizá somos hoy nosotros, los mayores, los mejor preparados para entender la debilidad humana del individuo, y de la humanidad, de mirar con espíritu abierto pero crítico a las grandezas que nos promete el tecnoprogresismo.
Los humanos tendremos que construir el siglo XXI sin certezas y con la clara conciencia de nuestros valores y capacidades, pero también de nuestra debilidad, y de los riesgos que corremos con el tipo de vida al que nos hemos acostumbrado. Esta pandemia quizá nos ayude a aprender a pensar de otra manera, a entender la vida de otra forma, a buscar y aceptar el lugar que nos corresponde en la naturaleza.
Gure belaunaldia da ziurtasun guztiak galtzera behartua gertatu den lehenengoa. Gaur urte dezenteren jabe garenok, era batera edo bestera holako zerbait lehen pertsonan bizi behar izan dugu, inolako garrantzia eta ondoriorik ez zuela izango pentsatuz, sarri. Baina ondorioak beti izaten ditu horrelako zurrunbiloak.
Bi ondorio aipatuko ditut, azken hilabete hauetako esperientziaren ondoren, errazago ulertuko direlakoan, biak. Munduan gure lekua zein den jakin eta aurkitu ezina, bata, eta bigarrena, etorkizunari aurpegirik jarri ezina. Biak dute garrantzia handia, eta biak gertakizun nahiko berriak dira, guzti honen hasiera aspaldikoa bada ere. Gu gazteak ginenean egia ia nabarmena zen gizateria belaunaldiz-belaunaldi hobera joango zela.
Ondo barneratua genuen uste harroxko hori, geuk garatu ditugun jakintza ezberdinek puskatu digute gizakioi. Lau aipatuko ditut motz-motzean: lehena, Kopernikok naturaren erdigune uste genuen gure planeta hau unibertsoaren bazter bateko izkina batean gira eta buelta dabilen hondar ale bat besterik ez dela aditzera eman zuenean. Jende arruntak oso pixkana baina jan behar izan zuen jakintza hau kolpe handia izan zen: zeu garrantzizko nor ez izanik ere –gehienoi gertatzen zaiguna, bestalde- planeta handi eta ederraren erdigune eta gailur zen gizateriaren partaide zinela jakitea zerbait jakitea zen. Hori ez da edozer gauza, norbait zara: hau kultura eta erlijio guztietan azpimarratzen da nolabait.
Darwin izan zen bigarrena: gu gizakiok, eboluzioz, naturaren indarrez eta denboraren poderioz munduan garatzen joan diren abere familia batean atzo goizean agertu eta bidea egiten joan den espezie mota bat gara. Hori dena, baina hori besterik ez. `Abere eta landare guztiak, natura oro, gure esanera eta zerbitzura dago, gu beste zerbait gara´, eta horrelakoak, uste gehiegizkoak besterik ez dira. Gure balioa beste era batera ulertu beharrean gaude.
Hirugarrena ere ez da bromaz hartzekoa. Freud eta jarraitzaileek gure erabakimenerako gaitasuna, gurea bakarrik kontsideratzen dugun zorioneko libertatea, jarri zuten zalantzan. Honen mugak behintzat garbi utzi zituzten, inkonszienteaz eta subkonszienteaz mintzatzen hasi zirenean. Usteak uste, eta ondorioak ondorio, oso berezia, bai, baina, abere mota bat garela gu ere, alegia, beste espezietakoak bezala bizi iraunerako irrika, sen eta joeraz jantzita gaudenak, eta horien pean geuk uste edo nahi baino gehiago aritzen garenak.
Hiru gauza hauek jakin arren, jakiteagatik behar bada, gizakiak iraultza industrialaren, zientzien aurrerapenen eta ondorioz etorritako teknologiaren garapenaren bidez lehen erlijioek naturan ematen ziguten nagusigoa beste era batera, askoz ere modu eraginkorragoan berreskuratua zuela uste izan du. Berreskuratua eta handitua. Gizakiok agintzen dugu mundu txiki honetan, nahi bezala erabil dezakegu natura, gurea da indarra, geure burua hobetzeko ere gai izango gara oso berehala, jainko berriak geu, ez dugu bestelakoen beharrik. Moralki ere bioteknologiak eramango gaitu (eraman gaitzake) bide zuzenera.
Laugarren sustoa ere, ordea, etorri zaigu. Teknoprogresismoak eskaini nahi dizkigun ziurtasun hauek ere faltsuak ote diren pentsatu beharrean aurkitzen gara. Jainkotxotik uste baino gutxiago ote dugun gizakiok, alegia. Gu ez garela “hamalau”, eta izango ere ez. Irautearekin ere nahiko lan izan dezakegula. Ziurtasunak pikutara joan zaizkigu. Etorkizunari begiratzeak ere beldur emateraino.
Gogorra baina mesederako izan dezake hau gizateriak. XXI. mendeko gizakiak ziurtasunik gabe egin beharko du bidea, zalantzari leku eginez, galdera nagusienei beldurrik gabe heltzen lagunduko dien konbikzio eta sineste sakonak indartuz. Gauzak ezberdin egin beste biderik ez dago. Horretarako ezberdin pentsatzen ikasi behar da, ezberdin sinesten, bizitza ezberdin ulertzen, eta ekonomiari ere helburu guztiz ezberdinak jartzen. Eginkizun zailak denak.
Kristoren mezuak eskaintzen duen pertsonaren ikuspegiak horretan asko lagun dezake.
Jexuxmari Mujika
“El ser humano solo se entiende a sí mismo cuando se ve a sí mismo en cada uno de sus semejantes” (Tolstoy). El Covid19, que nos ha confinado a todos en casa, nos proporcionaría un gran servicio si nos ayudara a convencernos de esto que es evidente, que las soluciones individuales no sirven para nada. Solo si nos salvamos todos juntos, nos salvamos también cada uno. Pero …
Si acertamos a compartir la moral e inteligencia colectiva empezarán a aflorar los destellos de profunda humanidad que atesora nuestra especie, y entonces podremos hacer frente a los grandes desafíos que nos plantea el mundo globalizado de este siglo, desafíos de los que en este momento de pandemia tenemos clara conciencia. Pero el riesgo de que nada más salir de ésta volvamos a cerrar los ojos es también muy real.
Ezinbestez, bai, ezinbestez ikasi beharreko gauza asko ditugu gizakiok. Hori nabarmen antzean –gero eta nabarmenago- gelditzen ari zaigu pentsatzeko denbora inposatu zaigun azken bolada honetan, baina… ikasiko dugun esperantzarik? Ezagutzen dugun historiaren arabera, milaka aldiz bizi izan ditu gizakiak eskura ikasi beharrezkoari heltzeko arrazoiak, baina… ondo doakigunean geuri –ez gizateriari- ezer ikasteko gogoak nonbait azkar joaten zaizkigu.
Oraingoan ere berdina gertatuko ote? Beharbada, bai, ez dakit, baina hemendik aurrera gizateria zabaletik aparte babesean gordeko gaituen `geu´-rik izango al dugu? Hori da hemen galdera, horixe zomorro txiki honek inoiz baino argiago ezeztatu bide duena.
Lehen-lehenik egia honi egin behar zaio leku. Leku bai, ikasteko, gu, mundua auzo bihurtu dugun gizakiok, hizkuntza, ohitura, kultura eta bizieran zorionez ezberdin garen eta izan nahi dugun gizakiok, naturarentzat –baietz uste baina menderatzen ez dugun horrentzat- berdinak garela denok, zorionez hori ere, eta, ondorioz, zibilizatu hitza merezi ahal izateko -eta bidenabar etorkizuna segurtatu- eskubide eta baliabidetan berdinak –ahalik eta berdinenak- izaten saiatu beste biderik ez zaigula gelditzen. Beste biderik ez.
Honen kontzientzia lantzean, orduan bakarrik, egingo diegu toki inguratzen gaituen zenbait galderei, orduan bakarrik berrituko ditugu zenbait ikuspegi, orduan helduko denok gordetzen dugun gizatasun sakon hori –gizalegea- agerrarazi dezaketen balioei.
Egungo zenbait dogma –erlijioetatik kanpora ere dogma asko daude- berraztertu beharrean gaude. Bestela naturak berriro ere azkar harrapatuko gaitu ustekabean. Gure moral kolektiboa –komunitatearen oinarria- galdu nahi ez badugu guztiz, baliagarri diren eta ez diren balioak zeintzuk diren aztertu beharra dago zintzo eta sakon. Ziurtasun faltsu ugari erortzen ari zaizkigunean, zer dugun beharrezko eta zer ez galderari ez diezaiokegu gehiago ihes egin. Zer dugun soberan eta kaltetan kontuan hartzeari ere ez.
Ziurtasun faltsu horiek diote (zioten) bakoitzak bereari begiratzea dela normalena, hala izan dela beti, eta aurrerantzean ere hala izango dela, horrek dakarrela aurrerapena, lehiak indartzen gaituela gizakiok; Covid 19ak, baina, erakutsi digu -berriro ere- irtenbide indibidualik ez dagoela, elkarrekin salbatuz bakarrik salba gaitezkela bakoitza ere; erakutsi digu garbi –ikusi nahi ez duenari ezik- harrokeriarako motiborik ez daukagula gizakiok, bide oso okerretik gabiltzala urkoa duen boterea, dirua, titulua, edo sonaren arabera neurtzean, arrazaren, hemengo edo hango izatearen, kultura bateko edo besteko izatearen arabera egitean oker goazen (gindoazen) bezala. Gizakion lanak egiaz duten garrantziaren arabera neurtzen eta baloratzen ere ikasi beharra daukagula. Lan guztiak.
Aitortu beharra daukagu, ordea, nabarmenak dirudien gauza hauek barneratzea oso zail gertatzen zaigula; pentsatzeko gaitasuna galdua dugulako izango da hori, noski, mila interesen arabera umetu garelako eta gaituztelako, bizitzaren errealitatea gezurretik eta azaletik bakarrik ikustera jarriak gaudelako; batez ere, bizikidetzari, mundu mailako bizikidetzari, dagokionean.
Merkatu soilak ez dituela gaindituko dakigun apustu handien aurrean gaude gizakiok. Horren kontzientzia gero eta sakonagoa dela uste dut. Jakintza hau pentsamendu kolektiboa bihurtzeko bidean doala. Gazteen artean, batez ere, etorkizunaren beharra gehien duten horien artean. Hori horrela gertatzen bada, bizi dugun egoera honek horretan laguntzen badigu, egiaz lagundu, ekonomiak ekonomia ez da guztiz kaltegarri gertatuko.
Denok uste nahi dugu egungo ustekabeko handi honek zerbait, zertxobait behintzat, irakatsiko digula; egiaz ari garela uste dut gainera. Ez al da dena iruzur gertatuko. Ezer ikasten ez badugu, Rodriguez de la Fuente zenaren alabari irakurri diodan hau gertatuko da egia: zomorro honek eragin diguna jolas bat, huskeria bat, izan daiteke natura egiaz haserretzen denean etorriko zaigunarekin.
Etorkizuna inprobisazioaren eskura uzten badugu, diruak ez gaitu salbatuko, etikarik gabeko teknologiak ere ez.
Jexuxmari Mujika
He leído a un gran escritor nuestro que la gente normal y seria sabe perfectamente entender y descifrar los mensajes. Que no hay que hacer caso de quienes se dedican con fervor teatral, a hacer `ruido´. Ojalá sea cierto. Pero a quienes creemos y queremos ser normales se nos achaca también, y con bastante razón, que buscamos a menudo el cobijo de la masa: todos iguales, todos seguidores de lo mismo, todos deseando lo mismo. Ojalá esto no sea cierto.
Gehienok hala garela uste dugu. Normalegiak garela ere sarri esaten zaigu; arrazoi osoz, seguruenez; gero eta elkarren antza gehiago –gehiegi- daukagula, alegia. Gauza berberak nahi, bide gero eta berdinagoak zapaldu, ikuspegi berdinen argira –edo ilunpera- jokatu, … hori dela gurea. Hitz bakarrean esateko, oso ohikoak garela.
Bestelakorik ere entzuten da –edo irakurtzen-, ordea, eta horrek poz ematen du. Errealitatea oso konplexua da gaur –gero eta konplexuagoa-, eta horretaz jabetzeak abantaila ere badakar inoiz. Abantaila bai, ze poz ematen du Bernardo Atxagak Madrilen esan berri duena irakurtzeak. Bere azken eleberriaren gaztelaniazko itzulpenaren aurkezpenean adierazi du berari ez diola beldur berezirik ematen Espainiako politiko eta komunikabide ugarik ziurtasun osoz eskandalutzat joko dituzten gaiei heltzeak eta horietaz iritziak emateak.
Lurralde berriak esploratu nahi dituela berak, libre eta alai idatzi nahi duela, badakielako jakin, jende normal eta serioak mezuak egoki jaso ohi dituela oso; holaxe esan du; ez zaiola kasurik egin behar beren eginkizun profesionalena buila ateratzea duten horien ihardunari. Horretatik bizi diren antzezleak besterik ez direla.
Euskal idazleak dion azkenengo baieztapen honek gezurretik ezer gutxi duela denok behar genuke garbi. Jende normal eta serioak omen duen (dugun) gaitasunaz dion horretaz, segurtasun maila berdina banu asko poztuko nintzateke; guztiz oker dabilenik ere ez dut uste, inola ere.
La gente normal es muy importante. Es esa gente normal, sin nombre, la que ha posibilitado la pervivencia de nuestra especie, y la que lo posibilitará en el futuro. Lo hará, si supera la tendencia a la sumisión en busca de una falsa seguridad, si consigue dar valor a hacer su propio camino, vivir su propia vida. Si logra que el desear u hacer sea considerado como lo normal. Entonces ningún `ruido´ podrá quitarnos la capacidad de descifrar los mensajes de la vida.
Egun Jende normala eta serioa izatea ez dago merke. Betiko komunikabide sareek eta azken denboretako berri-berriek entretenigarri –nahiz sustagarri- gerta daitekeen edozeren oihartzun izateko joera eta gaitasun handia dute, eta horrek manipulazio indar izugarriaren jabe egiten ditu; indar demasaren jabe. Hori ez dezakegu ahaztu. Horri aurre egitea oso da zail, eta ezinezko, berriz, guztiz, geure kabuz pentsatzeari beste ezeri baino beldur gehiago badiogu. Iritzi kritiko handia behar da gaur egun nor izateko, eta gaitasun hori lortzeko entrenamendu handia eta luzeari heldu behar zaio; saiatuz lortu beharreko zerbait da. Saiatzeaz gain, gainera, bi baldintza behintzat ezinbestekoak ditu: zalantzari leku egitea, lehena, eta ezberdin pentsatzen duenari arretaz entzuteko gaitasuna garatzea, bestea. Bi hauen jabe kostata bakarrik egiten da gizakia.
Bere kabuz pentsatu eta, pentsatzen duena errespetuz eta libre adierazten duen jenderik ez zaio botereari –edonolako boterea duenari- interesatzen; inola ere ez; geuri ere ez, sarri. Askoz komodoagoa zaigu inguruan egokien bezala saltzen denari lotzen zaiona. Hori horrela da. Egungo ustezko egonkortasun faltsuaren izenean gatazka egiazkoenei ihes egiteko joera duena oso hurbileko gertatzen zaigu; lasaitu egiten gaitu holakoak; geure burua eta bizitza onartzen laguntzen digu nonbait. Baina, noski, laguntza mota horrek nortasunez ez gaitu janzten, hori ez.
Egungo gizakien eta gizarteen beharren mezuak egoki ulertzeko ausardia behar da; ulertu nahi izateko, batez ere; ezjakintasun interesatua erosoagoa da, segurtasun gehiago eskaintzen du, gainera gehiago dakizula uste izatera eramaten zaitu; ziurtasun gehiago izatera, behintzat, ziur. Eta horrek badakizu nolako lasaitasuna ematen duen. Lasaitasun faltsua, noski.
Jende normala oso inportantea da. Jende normalarengandik espero dezake munduak gehien. Historian zehar gizateriari bizirik izenik eman ez zaien horiek heldu diote. Aurrera ere halaxe izango da. Baina, artaldekerian babesteari aurre egiten saiatzen dena gertatzen denean normala. Beti esaneko izatea jasan ezin duena gertatzen denean normala, kontuak kontu bere bidea egin nahi duena, eta egiten ere saiatzen dena.
Jende normala izatea hola ulertzen dugunean, holakoak izaten saiatzen garenean, ez gara haizeak hara eta hona darabilen hostoa bezala izango, eta gu ohiko eta esaneko egitea helburu bakar duten `builei´ azkar antzemango diegu.
Jexuxmari Mujika
La Inteligencia Artificial y la biotecnología aumentarán –en breve, según prometen- la capacidad humana de resolver muchos problemas concretos. Eso parece incuestionable. Hablan ya de transhumanismo, del ser trans-humano. En nuestro mundo regido por el dinero y el negocio, resulta difícil imaginar que lo que será el fruto de complicadísimas y costosísimas tecnologías lo vayan a disfrutar todos los humanos por igual.
Jende normalaz hitz egin nuen aurrekoan, eta jende klase honek izan behar lukeen garrantziaz. Gaurkoan normala zer den eta, batez ere, zer izango den jakitea gero eta zailagoa gertatuko ote zaigun esatera nator. Zaila, bai, galdera eta kontraesan ugariri aurre egin beharrean jarriko bai gaitu. Pentsatzera jartzen bagara, noski.
Kaliforniako Sillycon Valley zorionekoa denoi zaigu gaur ezaguna, gutxi edo gehiago. Ibar horretan gu baino aurreratuagoak daudenez, guk baino gehiago dakitenez, guk baino diru gehiago dutenez eskura, haiek erakutsiko digute nondik nora gabiltzan eta nora goazen –joan gaitezkeen- gizakiok, haiek erakutsiko digute nola jokatu behar dugun, zeri eman behar zaion garrantzia, nora bideratu behar ditugun gure ilusioak. Gizakiok izugarrizko aurrerapenak lor omen ditzakegu –hola diote-, eta berehala gainera. Gizakia egun dauden baliabide teknologikoekin jainko bihurtzeraino hobetu daitekeela, alegia. Teknologiaz ahal genuen neurrian beti baliatu izan garenez, orain ere hori egitera behartua gaude; moralki ere behartua. Beraz, garbia ondorioa, mundu berri eta hobeago baten atari-atarian gaude.
Ikuspegi baikor hau aipatzea bera ere zelebre samarra gertatzen da justu gaur birus txatxu batek mundu guztia etxean sartu duenean. Gaur, etorkizunak beldurra ilusioa baino errazago eta sarriago sortzen duela uste dugunean. Nik ez dakit hau egia den, baina egia ala gezurra, galdera garratzenak ez ditu, inola ere, niri ez behintzat, koroa birusaren auziak sortzen. Beste mila galdera daude birus honi txertoa aurkitzen zaionean ere hor jarraituko dutenak.
Los avances en el campo de la justicia, la libertad, la igualdad de derechos que intentamos conseguir los humanos son fruto de la inteligencia general de nuestro cerebro, del difícil sentido común que nos enseña a vivir humanamente, a saber a dónde queremos de verdad ir, nos ayuda a desarrollar los valores de una ética cordial. Todo esto no está en manos de la tecnología, y el tener esto muy claro nos ayudará a crear una inteligencia artificial confiable.
Gizakiak hobetzeari ez dio muzin egin behar, noski. Horretarako teknologiak baliabideak eskaintzen ditu, eta gehiago eskainiko ditu; hori gauza garbia da; guztiz pozgarria gainera teorian. Praktikan beti hala gertatzen ari den, eta, batez ere, hala gertatuko den, zalantza gehiago sortzen duen zerbait da. Bai horixe! Batez ere, trans-humanismoa –humanismoa baino harantzago legokeen hori- eta horrelakoak aitatzen direnean. Tente belarriak!
Lehen galdera garratza: Lortuko diren hobekuntzak denentzat izango al lirateke? Erantzuna: ez dut uste; nekez. Merkatuak eta diruak agintzen duen gure gaurko munduak miseria eta gosea gainditu ezin dituenean, dutenen eta ez dutenen arteko diferentzia gero eta handiagoa gertatzen ari denean, edozer ere irabazpide den neurrian bakarrik gertatzen denean zentzuzko, gizakiaren inteligentzia hobetu asmoz landu beharko diren teknika zail eta oso garestiak ez lirateke inoiz jende normalarengana iritsiko. Lehen ere eliteko direnentzat bakarrik izango lirateke, eta gizakiak eskubide, aukera eta edukietan gero eta ezberdinago izatea gero eta normalagotzat jo beharko du: garatuak –trans-gizakiak- nagusi, beste guztiak –gu- neskame eta morroi; esaneko.
Adela Cortinari irakurri diot trans-humanismoaren gauzarik onena humanismotik mantenduko lukeen hura izango litzatekela. Mantenduko al du? Humanismoaren ikuspegian gu gizaki geure buruaren, geure egiteko eta erantzukizunaren, geure esperantza eta ilusioak garatzeko askatasunaren, eta, noski, ongia eta gaizkia bereizteko gaitasunaren kontzientzia izateak egiten gaitu. Hori mantenduko al du?
Inteligentzia artifizialak guzti hori ez digu ziurtatuko, bioteknologiaren bidez giza garuna robotizatuak edonolako eginkizun berezietarako gaitasuna handitzeak ere ez; humanismora eraman gaituen (gaitzakeen) inteligentzia orokorra ez da inteligentzia artifizialaren fruitu izango, honek ez digu bizitza gizakoiago egiteko balioak garatzen laguntzen duen sen on zail hori garatzen lagunduko.
Eta garbi, honetan nabarmen laguntzen ez duen hobekuntzak ez du izen hori merezi, ez du merezi sufrimendua, zahartzaroa, denboraren nagusigoa eta heriotza bera ere gaindituko dituela agintzen badu ere.
Gizaki humanoak ez du ezeren izenean esklabutza berririk onartu behar, ustezko jainko bihurtzearen izenean gutxien-gutxien.
Jexuxmari Mujika
Nos deseamos un feliz año nuevo. Lo hemos hecho recientemente. Eso sí, sabiendo que el año de nuevo no va a tener en verdad casi nada. Pero la era nueva, a la que según muchos pensadores nuestras sociedades están a punto de entrar, sí va a conllevar, sí nos va a exigir, cambios muy importantes en nuestras formas de pensar, en nuestras formas de vida, en la comprensión de lo que vamos a entender por humano.
Urte berri on opa ohi diegu maite ditugunei, eta inguruan ditugun denei. Egiaz opa ohi diegu gainera. Gezurrik gabe, alegia, nahiz eta berria hitza erabiltzean, hastera goazen urteak zertan, zergatik izan behar lukeen berri eta nola izan daitekeen pentsatu ere ez dugun egiten. Serio antzean ez, behintzat. Urteen egutegiari zenbakia aldatze hutsak egiten duenez berri hau, guk segi betiko martxan!
Eta zergatik ez? Ez al goaz, bada, hain gurea eta etxeko egina genuen zorioneko progresoaren martxan bide egokitik? Azkarregi eta baikorregi ibiliak ote gara, akaso? Egun makaldu bakarrik egin ote gara? Berritu behar berezirik exijitzen ez digun abiadura kontua bakarrik ote munduaren egoerak adierazten duena? Azken galdera honi baiezko borobilarekin erantzuteko ausardia dezente behar da gaur; gogoeta baino gehiago ziurrenik.
Egutegian zenbaki berria jarri berria dugu; horretara eginak gaude; gauza jakina zaigu hori. Baina hori bezain gauza garbia eta jakina omen da –ikerlari eta pentsalari ugarik hala diote ozen- aro berri baten atarian gaudela, aro berri batean sartzen edo sartu ezinik gabiltzala gizakiok. Aro berria ez du, noski, egutegian zenbakia aldatze hutsak eragiten, eragingo ere ez, baina ekar ditzakeen aldaketak handiak izango direnez, ondorioak ere bai, hemen berria hitzak zer adierazi dezakeen eta zer adieraztea nahi genukeen serio pentsatu beharra daukagu; aldaketetara egokitzen asmatu beste erremediorik ez baitugu izango gizakiok.
La superación de la apatía intelectual, la valentía para pensar por cuenta propia, va a ser condición sine qua non para que los humanos aprendamos a utilizar de forma adecuada, a humanizar, los enormes avances que se están dando (se van a dar) a nivel de la biotecnología y de la infotecnología. De eso dependerá –somos conscientes todos- que los humanos de hoy, pero, sobre todo, los que ahora se abren a la vida, vayan a disfrutar o padecer ese próximo futuro.
Gizateriak aro ezberdinak bizi izan ditu historian zehar. Aro batetik bestera eraman zituen garaiei ardatz aro deitu izan zaie. Bizi izan zituzten gizarteentzat ardatz aro horiek aldaketa izugarrien eragile gertatu ziren. Oraingo aldaketa bortitzek berriro ere ardatz aro batean murgilduta gaudela adierazten bide du. Bizitzaren eta bizikidetzaren ikuspegi berriak sortarazten hasi den aroan, alegia, eta oraingoak, gainera, gizateria (ia) osoan izan dezake eragina. Gauza asko birpentsatzera behartuko gaitu; ez gaitzala lo harrapatu.
Aro berri on!! Hori da maite ditugunei, ingurukoei, geure buruei, eta, batez ere, maite ditugun belaunaldi berriei opa behar dieguna. Azken hauek guztiz harrapatuko ditu aro berriak, zorionerako edo zoritxarrerako. Aro-aldaketa honen atarian, ondo eta azkar pentsatu beharra daukagu zer egin behar dugun, iristean gozatu eta ospatu ordez izutu egin ez gaitzan.
Gure gizarteetan aldaketa izugarriak gertatzen ari dira: informazioaren berri jasotzeko eran, elkarrekin erlazionatzeko moduan, naturaren ulerkeran, gero eta ezberdintasun handiagoak sortzen dituen ekonomian, horren mende dagoen politikan, baina argi faltsuen dirdiraren pean gehienok ez gara enteratu ere egiten. Ez dugu jakin nahi, apatia intelektualera ohitu gara azkar, pentsatzeari beldur nabaria diogu.
Eta horrela jai dago. Aro berriak mendekoago egin gaitzake gizakiak. Bioteknologiak eta infoteknologiak irekiko dizkigun mundu berriak ez ditugu gizaki bakoitzaren eta gizateria osoaren onerako erabiltzen asmatuko. Ez dugu guzti hori posible dadin ezinbesteko sare etiko berriak eraikitzen asmatuko, ez dugu barneratu nahiko bakoitzak dugun erantzukizuna, denok dugula besteengan eragin positiboa izateko gaitasuna eta obligazioa.
Aro berri egokiagora prestatzeko aldaezinak eta betikoak bezala eduki ditugun zenbait printzipio zalantzan jarri beharko ditugu, hauek galderaren galbahetik pasatzeko ausardia geureganatu beharko dugu; hori, berriz, norbere kabuz pentsatzeko gaitasunik gabe ez da posible. Ikusten duguna baino harago ikusten ikasi behar dugu, galdera berrietara jartzen, eta hori arlo askotan, berdintasunari, generoari, patriarkatuari, xenofobiari, negozioari, kontsumoari, bizitzaren zentzuari, … dagokienetan.
Gaur dauzkagun ahalbide guztiekin, bizitza pentsatzen ikastea, horretan asmatzea, da beharrezkoena; errazena ez, seguru asko, baina betiko martxan luzaro segitzerik ez daukagula badakigunez, kontuak atera beharra daukagu.
© 2020 Arantzazu