Pello Zabala
Loretara gatoz, hala nioen aurreko zenbaki otsailtxokoan. Izan ere, lehenagoko batean, maiatza genuen lorez jantzia ta loreekin lotua: loreil benetakoa. Baina, gaur sarriago entzuten da, ta baita idatzirik ikusi ere, loreila martxoaren martxari erantsia. Halere, hiztegietan maiatzaren bueltan koka ohi da loreil delakoa. Nolaz? Ez dago begiak zabaldu besterik: hala iaz, eta halaxeago aurten: bidebazter, barruti ta belardi ixkin, ta zuhaitzetan asko, egunetik egunera janzten dira margo detaile hainbat eta politagoekin.
Baina, loreak modanago badauzkagu ere, aspaldi batean, 15en bat mende bai, martxo sasoi hau garizumari lotua ageri zaigu aitasantu mordoska bati esker. (Hurrengo ale batean, garizuman garenez, ea ikusten ditugun orduko detaile zehatz batzuk).
Izan ere, aspaldi bateko pasadizoak ez bada ere, mende haietako kontu batzuk, orduko elizako eguneroko mezatako otoitzetan baitauzkagu. Hor ageri zaigu baitere, noiz abia ziren, zenbat eta nola saiatu ziren orduko aitasantuak dena txuxen mantentzen. Eta hortxe baitere, tenporak deitzen diegun otoitz-egun haietako saiakerak, urtean lau bider, urtaroei segika, nola eratu zituzten.
Ba, urteko egun seinalatuenetakoak ditugun hauek, laister biziko ditugu: ez juxtu ni idazten ari naizenean, baina bai hemendik aste pare batera, zuek irakurtzean, hor gara denok auster eguneko hautsatxoa jasota, gure buruak apaldu ta garizumatzen.
Pello Zabala
Biziak biziari tira dagio, bere betiko tirazo erritmikoan. Urteak urte kontatzen baditugu, bizi denak bizirik jarrai nahi duelako osatzen du bere kontakizunen materiala ta lixta.
Egia, ez gabiltz sasoi eta aldirik argienean: urteko lehen hilabetea bera, argifaltako ta iluna izan behar du nonbait, “il-beltza” deitzen diogu behinikbehin. Hilabete inguru dagoeneko, egun laburrenak luxatu nahiean dabil bai, gure neguko saio laburrenen tirada. Asko ez bada ere, Gabonetatik badugu geure irabazittoa: eguzki alper egoskorrak hilabete inguru pasa ohi du ezin aurreratuz, baina otsaila abian, jaikitze--punttuko 7ak eta 20a amestu eta alkantzuan ditu jada.
Hurritzak nauka xoratuta. Halatsu omen zituen greziar jakintsuak nahiz iparralde gooneko kulturdun kurioso haiek ere. Agudo antzeman zioten bere jokaera oso berezia zuelako lore martxa hain kuriosoari: zenbatu eta zenbatu, udazkeneko eguzki lotsatiaren bajadan lora kirtentxoa luxatzen asmatzen zuela ikusita, lore ar luxea hain bistoso bazen, lore eme lotsati izkuta- goseak harritzen zuen: batenaz beste, 9 hilabete betetzen ditu urritzak bere fruitu biribiltxoa heldu ta botatzen. Noski: urrian dator urra! Ez alferrik! hur ale biribiltxoari bihotz ttikiaren antza hartuko diozu. Horrek piztu zien jakingura hain berexia orduko jakintsuei: lore arra luzean zintzilik, hain bizi ta bistoso; lore emea hain diximulatua, baina ordu pillaz, gau eta egun tirada luzeaz, zer sortuko eta... hurra, aizue! Hur biribilla!
© 2024 Arantzazu